TIMEFORFISH

โรคที่เกิดจากแบคทีเรียและการรักษา ป่วยจากติดเชื้อแบคทีเรีย แบคทีเรีย เป็นจุลชีพที่เป็นสาเหตุส่วนมากในการเจ็บป่วยของสัตว์น้ำ ซึ่งอาการที่เกิดจากการติด เชื้อแบคทีเรีย สังเกตได้จากภายนอก เช่น ตัวและครีบเปื่อย ตามตัวมีจ้ำเลือดหรือรอยช้ำ มี ลักษณะขุ่นมัวของดวงตา ตาบวม ช่องท้องบวมเป็นต้น อาการเรืองแสง(ส่วนใหญ่พบในสัตว์น้ำเค็ม) ซึ่งชนิดของแบคทีเรียก็มีหลายชนิดทั้งแกรมบวกและแกรมลบ การรักษา กรณีติดเชื้อแบคทีเรีย สามารถรักษาได้โดยใช้ยาปฏิชีวนะ ดังต่อไปนี้ ในสัตว์น้ำที่นำมาบริโภค ให้ใช้ อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน 30 มิลลิกรัม/ลิตร โดยละลายในน้ำที่เลี้ยงรวมถึง สามารถนำมาผสมให้ในอาหารที่สัตว์น้ำกิน เช่น แช่ยากับอาหารเม็ดที่สัตว์น้ำกินก่อนให้(3-5 กรัมต่ออาหาร 1 กิโลกรัม) ประมาณ 5 นาที (หากจะนำมาบริโภคต้องงดยาอย่างน้อย 25 วันจึงจะปลอดภัยครับ) ส่วนในการรักษาสัตว์น้ำที่เลี้ยงเพื่อความสวยงาม สามารถใช้ยาปฏิชีวนะที่ใช้สำหรับคนได้เพื่อบรรเทาและรักษาโรค ดังต่อไปนี้ เตตร้าไซคลิน 15 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร แอมม๊อคซี่ซิลลิน 20 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร คลอเตตร้าไซคลิน 15 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร อ๊อกโซลินิคแอซิด 2 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร นาลิดิซิกแอซิด 10 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร ปริมาณอาจปรับลดหรือเพิ่มได้นิดหน่อย แต่ที่สำคัญควรจะใช้ยาอย่างต่อเนื่อง โดยการใช้ยารักษาให้ใช้ต่อเนื่องกันไปไม่ต่ำกว่า 15 วัน เพื่อไม่ให้เชื้อดื้อยา และห้ามใส่ยาเพื่อการป้องกันโรคเนื่องจากทำให้เชื้อดื้อยาได้ครับ(ใช้ยา 5 ครั้งแต่ละครั้งห่างกัน 3 วัน โดยเปลี่ยนถ่ายน้ำทุกครั้งที่ใส่ยาใหม่ 50-70 %) โรคแบคทีเรียที่มักพบในสัตว์น้ำ โรคติดเชื้อแบคทีเรียที่ไต (Bacterial kidney disease) (BKD) จากการติดเชื้อ Renibacterium salmoninarum อาการของโรค ปลามีอาการเบื่ออาหาร ช่วงท้องมีลักษณะบวมโต การแพร่ระบาดของโรค สามารถแพร่จากปลาไปสู่ปลาได้โดยตรง สามารถแพร่เชื้อผ่านเซลล์สืบพันธุ์(ไข่หรือสเปิร์ม) ต่างประเทศสามารถสร้างความเสียหายให้กับธุรกิจเพาะเลี้ยงปลาแซลมอนเป็นอย่างมาก การรักษาในปลาสวยงาม เลือกใช้ยาในกลุ่ม คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % ซัลฟิโซนาโซล (200 มกต่อน้ำหนักปลา 1 กิโล ต่อวัน ให้โดยการกิน หรือฉีดเข้าทางปากไปยัง กระเพาะอาหารโดยตรง) อิริโทรมัยซิน (50-100 มกต่อน้ำหนักปลา 1 กิโล ต่อวัน ให้โดยการกิน หรือฉีดเข้าทางปากไปยัง กระเพาะอาหารโดยตรง) โรคคอลั่มนาริส (Columnaris) จากการติดเชื้อ แบคทีเรีย Flexibactor columnaris(มักพบในการติดเชื้อของปลากัด) Chondrococus columnaris (มักพบว่าเป็นสาเหตุของการติดเชื้อในปลาแฟนซีคาร์พ) อาการของโรค พบว่าตามเกล็ดของปลาและสัตว์น้ำมีลักษณะคล้ายๆเมือกขุ่นๆปกคลุมอยู่ รวมทั้งบางส่วนมีการอักเสบของผิวหนังภายใต้เกล็ดให้เห็น หากมองผิวเผินอาจคิดว่าติดโรคเชื้อรา แต่จริงๆเป็นแบคทีเรียครับ(ในปลากัดพบมากเมื่อคุณภาพน้ำไม่เหมาะสม ) ส่วนอีกชนิดที่มักพบติดเชื้อในปลาแฟนซีคาร์พและปลาทอง จะมีอาการของโรคที่มักพบร่วมกับโรคตกเลือด (septicaemia) โดยมักเป็นโรคตกเลือดก่อนแล้วตามด้วย โรคคอลั่มนาริสซ้ำเติมอีกครั้ง การรักษาในปลาสวยงาม เตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร.), อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน การใช้ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ โรค เอ็ดเวิร์ด (Edwardsiellosis) จากการติดเชื้อแบคทีเรีย *Edwardsiella* *tarda(พบว่าเป็นสาเหตุของโรคในปลาหลายชนิดทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม) เป็นแกรม ลบ อาการของโรค พบว่ามีเลือดออกตามครีบ พบว่ามีอาการเลนส์ตาขุ่นมัว ( lens opacities) ตาโปน (exophthalmia หรือ pop-eye ) หากมีการติดเชื้อภายในลำไส้สามารถทำให้เกิดอาการลำไส้ไหล (prolapsed rectum) เชื้อโรคมักอาศัย อยู่บริเวณ ตับ ม้าม ของปลา การรักษาโรคในปลาสวยงาม อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน* (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % เอนโรฟล๊อกซาซิน 100 มก./น้ำ 5 ลิตร แบบแช่ หาก ใส่ให้กินในอาหาร ใช้ตัวยา 10 มก/น้ำหนักปลา 1 กก ให้กินติดต่อกัน 5 วัน วันล่ะครั้ง โรคปากแดงช้ำเลือด Enteric redmouth หรือ ERM จากการติดเชื้อแบคทีเรีย Yersinia ruckerii แกรมลบ อาการของโรค มีอาการปากช้ำเลือดที่ขอบและช่องปากของปลา ภายใน พบการฝังตัวของเชื้อ ภายในตับและม้ามของสัตว์น้ำ การรักษาโรคในปลาสวยงาม คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % อ๊อกโซซิลิคแอซิด ให้กิน 5 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ต่อวัน ให้ติดต่อกัน 10 วัน หรือ ใส่ในน้ำอัตราส่วน 1 มกต่อน้ำ 1 ลิตร ติดต่อกันนาน 7 วัน โดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % ซัลฟาเมอราซิน 200 มกต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ติดต่อกันนาน 10 วัน โรคช้ำเลือดภายใน ( Enteric septicaemia) เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย *Edwardsiella ictaluri* *(แกรมลบ)* อาการของโรค อาการที่พบภายนอก บริเวณหัวของปลาพบแผลยุบเป็นหลุมลงมีเลือดออก ตามตัวพบจุดแดงขนาด 2-3 มม. มีเลือดออกตามฐานครีบ พบจุดขาวกระจายอยู่ตามตัวของปลา ลักษณะภายใน ตับมีสีซีดขาว การรักษาโรคในปลาสวยงาม อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ โรคครีบเปื่อย (Fin rot) เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ในกลุ่มแกรมลบ เช่น Aeromonas , Psuedomonas, or Vibrio อาการของโรค พบว่ามีการกร่อนของครีบ และบางส่วนของครีบจะเปื่อย การรักษาโรคในปลาสวยงาม คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ โรคติดเชื้อแบคทีเรียที่เหงือก (Gill disease) เกิดจากการ ติดเชื้อแบคทีเรียบริเวณเหงือก (จริงๆมีสาเหตุอื่นอีก เช่น จากการติดเชื้อรา และบางครั้งอาจเกิดจาก พาราสิต) อาการของโรค เหงือกมีสีซีดลง ปลาหรือสัตว์น้ำมีอาการหายใจถี่ๆ เนื่องจากเหงือกทำหน้าที่แลกเปลี่ยนก๊าซได้ไม่ดีพอ ปลาหรือสัตว์น้ำไม่กินอาหาร การรักษาโรคในปลาสวยงาม อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ โรคช้ำเลือด (Haemorrhagic septicaemia) เกิดจากการติดเชื้อ Pasteurella multocida , P. haemolytica(แกรมลบ) อาการของโรค ลักษณะภายนอกปลามีลักษณะเหมือนมีเลือดออกตาม ตัว ครีบ ก้านครีบต่างๆ หากมีอาการหนักมากจะซึม และอาจตายได้ การรักษาโรคในปลาสวยงาม คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % อ๊อกโซซิลิคแอซิด ให้กิน 5 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ต่อวัน ให้ติดต่อกัน 10 วัน หรือ ใส่ในน้ำอัตราส่วน 1 มกต่อน้ำ 1 ลิตร ติดต่อกันนาน 7 วัน โดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ สเตรปโตมัยซิน ให้กิน อัตรา 50 -80 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กก. ต่อวัน ติดต่อกัน 7 วัน โรคที่เกิดจากเชื้อไมโครแบคทีเรียม (Mycobacteriosis) เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุ่ม Mycrobacterium sp.แกรมบวก โดยเฉพาะ M. marinum(สาเหตุของโรคของปลาในเขตน้ำกร่อย), M. fortuitum(พบว่าเป็นสาเหตุใหญ่ของการติดเชื้อในปลาน้ำจืดเขตร้อน), and M. chelonae(พบว่าเป็นสาเหตุของการเป็นโรคของปลาในโรงเพาะฟักปลาแซลมอน) อาการของโรค ผิวหนังของปลาเกิดการอักเสบ อาจพบอาการตาโปนและการกัดกร่อนของเนื้อเยื่อร่วมด้วย การติดเชื้อภายในพบตุ่มอักเสบตามอวัยวะภายในเช่น ตับ ม้าม หัวใจ การรักษาโรคในปลาสวยงาม สเตรปโตมัยซิน ให้กิน อัตรา 50 -80 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กก. ต่อวัน ติดต่อกัน 7 วัน เตตร้าไซคลิน 250 มก./5 ลิตร. ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ โรคที่เกิดจากเชื้อสเตรปโตคอคคัส (Streptococcicosis) เกิดจากเชื้อแบคทีเรียในกลุ่ม Streptococcus อาการของโรค มักพบการติดเชื้อที่ส่งผลไปยังระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งมีผลต่อการทรงตัวของปลา รวมถึงการว่ายน้ำที่ผิดปกติ ในลูกตาพบอาการช้ำเลือด แต่ก็ไม่ใช่กับปลาทุกชนิดที่จะมีอาการทางตานะครับ มีอาการช้ำเลือดที่ปากรวมทั้ง พบอาการกัดแหว่งของอวัยวะส่วนครีบ เช่นครีบหาง ครีบก้น การรักษาโรคในปลาสวยงาม อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ โรคที่เกิดจากเชื้อวิบริโอ (Vibriosis) เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุ่ม Vibrio ssp. เช่น Vibrio anguillarum แกรมลบ อาการของโรค โดยมากสามารถติดเชื้อได้ทั้งทางผิวหนังและทางกระแสเลือด เชื้อสามารถเข้าไปทำลายอวัยวะภายในโดยเฉพาะลำไส้ส่งผลให้สัตว์น้ำเบื่ออาหาร ผิวหนังมีจ้ำเลือด และมีการอักเสบเป็นวงกว้าง หากเป็นการติดเชื้อในกุ้งวัยอ่อนจะพบว่าตัวลูกกุ้งมีการเรืองแสงในตอนกลางคืน และเป็นสาเหตุของการตายแบบ ยกบ่อ การรักษาโรคในปลาสวยงาม คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % อ๊อกโซซิลิคแอซิด ให้กิน 5 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ต่อวัน ให้ติดต่อกัน 10 วัน หรือ ใส่ในน้ำอัตราส่วน 1 มกต่อน้ำ 1 ลิตร ติดต่อกันนาน 7 วัน โดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 % อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ สเตรปโตมัยซิน ให้กิน อัตรา 50 -80 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กก. ต่อวัน ติดต่อกัน 7 วัน ขอขอบคุณข้อมูลจาก *ณัฎฐา* *วิศิษฎ์วิทยากร*."ยาต้านจุลชีพกับการป้องกันโรคสัตว์น้ำ".วารสารศูนย์บริการวิชาการ ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://wiki.infopez.com/index.php/Gu%C3%ADa_de_enfermedades_y_tratamientos ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://www.petfish.net ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://badmanstropicalfish.com ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://www.uaex.edu/aquaculture2/FSA/FSA9050.htm และสุดท้ายข้อมูลด้านยาจากhttp://www.pets-warehouse.com/Fishmed3.htm
ผู้ดูแลหวังว่าท่านจะนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ได้ไม่มากก็น้อย ขอบคุณครับ

โรคที่เกิดจากแบคทีเรียและการรักษา

ป่วยจากติดเชื้อแบคทีเรีย
แบคทีเรีย เป็นจุลชีพที่เป็นสาเหตุส่วนมากในการเจ็บป่วยของสัตว์น้ำ ซึ่งอาการที่เกิดจากการติด เชื้อแบคทีเรีย สังเกตได้จากภายนอก เช่น ตัวและครีบเปื่อย ตามตัวมีจ้ำเลือดหรือรอยช้ำ มี ลักษณะขุ่นมัวของดวงตา ตาบวม ช่องท้องบวมเป็นต้น อาการเรืองแสง(ส่วนใหญ่พบในสัตว์น้ำเค็ม) ซึ่งชนิดของแบคทีเรียก็มีหลายชนิดทั้งแกรมบวกและแกรมลบ
การรักษา
กรณีติดเชื้อแบคทีเรีย สามารถรักษาได้โดยใช้ยาปฏิชีวนะ ดังต่อไปนี้

                                                ในสัตว์น้ำที่นำมาบริโภค ให้ใช้ อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน 30 มิลลิกรัม/ลิตร โดยละลายในน้ำที่เลี้ยงรวมถึง สามารถนำมาผสมให้ในอาหารที่สัตว์น้ำกิน เช่น แช่ยากับอาหารเม็ดที่สัตว์น้ำกินก่อนให้(3-5 กรัมต่ออาหาร 1 กิโลกรัม) ประมาณ 5 นาที (หากจะนำมาบริโภคต้องงดยาอย่างน้อย 25 วันจึงจะปลอดภัยครับ)
ส่วนในการรักษาสัตว์น้ำที่เลี้ยงเพื่อความสวยงาม สามารถใช้ยาปฏิชีวนะที่ใช้สำหรับคนได้เพื่อบรรเทาและรักษาโรค ดังต่อไปนี้
เตตร้าไซคลิน      15 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร
แอมม๊อคซี่ซิลลิน 20 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร
คลอเตตร้าไซคลิน 15 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร
อ๊อกโซลินิคแอซิด   2 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร
นาลิดิซิกแอซิด       10 มิลลิกรัม/น้ำ 1 ลิตร

ปริมาณอาจปรับลดหรือเพิ่มได้นิดหน่อย แต่ที่สำคัญควรจะใช้ยาอย่างต่อเนื่อง โดยการใช้ยารักษาให้ใช้ต่อเนื่องกันไปไม่ต่ำกว่า 15 วัน เพื่อไม่ให้เชื้อดื้อยา และห้ามใส่ยาเพื่อการป้องกันโรคเนื่องจากทำให้เชื้อดื้อยาได้ครับ(ใช้ยา 5 ครั้งแต่ละครั้งห่างกัน 3 วัน โดยเปลี่ยนถ่ายน้ำทุกครั้งที่ใส่ยาใหม่ 50-70 %)

โรคแบคทีเรียที่มักพบในสัตว์น้ำ

โรคติดเชื้อแบคทีเรียที่ไต    (Bacterial kidney disease) (BKD)
จากการติดเชื้อ Renibacterium salmoninarum
โรค BKD
อาการของโรค   ปลามีอาการเบื่ออาหาร ช่วงท้องมีลักษณะบวมโต การแพร่ระบาดของโรค สามารถแพร่จากปลาไปสู่ปลาได้โดยตรง สามารถแพร่เชื้อผ่านเซลล์สืบพันธุ์(ไข่หรือสเปิร์ม) ต่างประเทศสามารถสร้างความเสียหายให้กับธุรกิจเพาะเลี้ยงปลาแซลมอนเป็นอย่างมาก
การรักษาในปลาสวยงาม    เลือกใช้ยาในกลุ่ม
คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
ซัลฟิโซนาโซล (200 มกต่อน้ำหนักปลา 1 กิโล ต่อวัน ให้โดยการกิน หรือฉีดเข้าทางปากไปยัง กระเพาะอาหารโดยตรง)
อิริโทรมัยซิน (50-100 มกต่อน้ำหนักปลา 1 กิโล ต่อวัน ให้โดยการกิน หรือฉีดเข้าทางปากไปยัง กระเพาะอาหารโดยตรง)

โรคคอลั่มนาริส (Columnaris)
จากการติดเชื้อ แบคทีเรีย Flexibactor columnaris(มักพบในการติดเชื้อของปลากัด) Chondrococus columnaris (มักพบว่าเป็นสาเหตุของการติดเชื้อในปลาแฟนซีคาร์พ)

อาการของโรค พบว่าตามเกล็ดของปลาและสัตว์น้ำมีลักษณะคล้ายๆเมือกขุ่นๆปกคลุมอยู่ รวมทั้งบางส่วนมีการอักเสบของผิวหนังภายใต้เกล็ดให้เห็น หากมองผิวเผินอาจคิดว่าติดโรคเชื้อรา แต่จริงๆเป็นแบคทีเรียครับ(ในปลากัดพบมากเมื่อคุณภาพน้ำไม่เหมาะสม ) ส่วนอีกชนิดที่มักพบติดเชื้อในปลาแฟนซีคาร์พและปลาทอง จะมีอาการของโรคที่มักพบร่วมกับโรคตกเลือด (septicaemia) โดยมักเป็นโรคตกเลือดก่อนแล้วตามด้วย โรคคอลั่มนาริสซ้ำเติมอีกครั้ง
การรักษาในปลาสวยงาม
เตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร.), อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน การใช้ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ

โรค เอ็ดเวิร์ด (Edwardsiellosis)
จากการติดเชื้อแบคทีเรีย Edwardsiella tarda(พบว่าเป็นสาเหตุของโรคในปลาหลายชนิดทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม) เป็นแกรม ลบ
edward edward edward
อาการของโรค พบว่ามีเลือดออกตามครีบ พบว่ามีอาการเลนส์ตาขุ่นมัว ( lens opacities) ตาโปน (exophthalmia หรือ pop-eye ) หากมีการติดเชื้อภายในลำไส้สามารถทำให้เกิดอาการลำไส้ไหล (prolapsed rectum) เชื้อโรคมักอาศัย อยู่บริเวณ ตับ ม้าม ของปลา
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
เอนโรฟล๊อกซาซิน 100 มก./น้ำ 5 ลิตร แบบแช่ หาก ใส่ให้กินในอาหาร ใช้ตัวยา 10 มก/น้ำหนักปลา 1 กก ให้กินติดต่อกัน 5 วัน วันล่ะครั้ง

โรคปากแดงช้ำเลือด Enteric redmouth หรือ ERM
จากการติดเชื้อแบคทีเรีย Yersinia ruckerii แกรมลบ
โรคปากช้ำเลือด
อาการของโรค มีอาการปากช้ำเลือดที่ขอบและช่องปากของปลา ภายใน พบการฝังตัวของเชื้อ ภายในตับและม้ามของสัตว์น้ำ
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
อ๊อกโซซิลิคแอซิด ให้กิน 5 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ต่อวัน ให้ติดต่อกัน 10 วัน หรือ ใส่ในน้ำอัตราส่วน 1 มกต่อน้ำ 1 ลิตร ติดต่อกันนาน 7 วัน โดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
ซัลฟาเมอราซิน 200 มกต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ติดต่อกันนาน 10 วัน

โรคช้ำเลือดภายใน ( Enteric septicaemia)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Edwardsiella ictaluri (แกรมลบ)
esc esc esc
อาการของโรค อาการที่พบภายนอก บริเวณหัวของปลาพบแผลยุบเป็นหลุมลงมีเลือดออก ตามตัวพบจุดแดงขนาด 2-3 มม. มีเลือดออกตามฐานครีบ พบจุดขาวกระจายอยู่ตามตัวของปลา ลักษณะภายใน ตับมีสีซีดขาว
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ

โรคครีบเปื่อย (Fin rot)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ในกลุ่มแกรมลบ เช่น Aeromonas , Psuedomonas, or Vibrio
finrot finrot
อาการของโรค พบว่ามีการกร่อนของครีบ และบางส่วนของครีบจะเปื่อย
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ

โรคติดเชื้อแบคทีเรียที่เหงือก (Gill disease)
เกิดจากการ ติดเชื้อแบคทีเรียบริเวณเหงือก (จริงๆมีสาเหตุอื่นอีก เช่น จากการติดเชื้อรา และบางครั้งอาจเกิดจาก พาราสิต)
gilldisease
อาการของโรค เหงือกมีสีซีดลง ปลาหรือสัตว์น้ำมีอาการหายใจถี่ๆ เนื่องจากเหงือกทำหน้าที่แลกเปลี่ยนก๊าซได้ไม่ดีพอ ปลาหรือสัตว์น้ำไม่กินอาหาร
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ

โรคช้ำเลือด (Haemorrhagic septicaemia)
เกิดจากการติดเชื้อ Pasteurella multocida , P. haemolytica(แกรมลบ)

อาการของโรค ลักษณะภายนอกปลามีลักษณะเหมือนมีเลือดออกตาม ตัว ครีบ ก้านครีบต่างๆ หากมีอาการหนักมากจะซึม และอาจตายได้
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
อ๊อกโซซิลิคแอซิด ให้กิน 5 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ต่อวัน ให้ติดต่อกัน 10 วัน หรือ ใส่ในน้ำอัตราส่วน 1 มกต่อน้ำ 1 ลิตร ติดต่อกันนาน 7 วัน โดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ
สเตรปโตมัยซิน ให้กิน อัตรา 50 -80 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กก. ต่อวัน ติดต่อกัน 7 วัน

โรคที่เกิดจากเชื้อไมโครแบคทีเรียม (Mycobacteriosis)
เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุ่ม Mycrobacterium sp.แกรมบวก โดยเฉพาะ M. marinum(สาเหตุของโรคของปลาในเขตน้ำกร่อย), M. fortuitum(พบว่าเป็นสาเหตุใหญ่ของการติดเชื้อในปลาน้ำจืดเขตร้อน), and M. chelonae(พบว่าเป็นสาเหตุของการเป็นโรคของปลาในโรงเพาะฟักปลาแซลมอน)
ไมโครแบค mycro
อาการของโรค ผิวหนังของปลาเกิดการอักเสบ อาจพบอาการตาโปนและการกัดกร่อนของเนื้อเยื่อร่วมด้วย การติดเชื้อภายในพบตุ่มอักเสบตามอวัยวะภายในเช่น ตับ ม้าม หัวใจ
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
สเตรปโตมัยซิน ให้กิน อัตรา 50 -80 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กก. ต่อวัน ติดต่อกัน 7 วัน
เตตร้าไซคลิน 250 มก./5 ลิตร. ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ

โรคที่เกิดจากเชื้อสเตรปโตคอคคัส (Streptococcicosis)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรียในกลุ่ม Streptococcus
step step
อาการของโรค มักพบการติดเชื้อที่ส่งผลไปยังระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งมีผลต่อการทรงตัวของปลา รวมถึงการว่ายน้ำที่ผิดปกติ ในลูกตาพบอาการช้ำเลือด แต่ก็ไม่ใช่กับปลาทุกชนิดที่จะมีอาการทางตานะครับ มีอาการช้ำเลือดที่ปากรวมทั้ง พบอาการกัดแหว่งของอวัยวะส่วนครีบ เช่นครีบหาง ครีบก้น
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ

โรคที่เกิดจากเชื้อวิบริโอ (Vibriosis)
เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุ่ม Vibrio ssp. เช่น Vibrio anguillarum แกรมลบ
vibrio vibrio
อาการของโรค
โดยมากสามารถติดเชื้อได้ทั้งทางผิวหนังและทางกระแสเลือด เชื้อสามารถเข้าไปทำลายอวัยวะภายในโดยเฉพาะลำไส้ส่งผลให้สัตว์น้ำเบื่ออาหาร ผิวหนังมีจ้ำเลือด และมีการอักเสบเป็นวงกว้าง หากเป็นการติดเชื้อในกุ้งวัยอ่อนจะพบว่าตัวลูกกุ้งมีการเรืองแสงในตอนกลางคืน และเป็นสาเหตุของการตายแบบ ยกบ่อ
การรักษาโรคในปลาสวยงาม
คลอแรมฟินิคอล (250 มิลลิกรัม/20 ลิตร.) ใส่ในน้ำการใส่ยารักษา ใส่ติดต่อกันนาน ไม่ต่ำกว่า 10 วันโดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
อ๊อกโซซิลิคแอซิด ให้กิน 5 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กิโลกรัม ต่อวัน ให้ติดต่อกัน 10 วัน หรือ ใส่ในน้ำอัตราส่วน 1 มกต่อน้ำ 1 ลิตร ติดต่อกันนาน 7 วัน โดยเปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %
อ๊อกซิเตตร้าไซคลิน (250 มก./5 ลิตร). ติดต่อกันไม่ต่ำกว่า 10 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุก วันพร้อมกับถ่ายน้ำออก 50 %ยาในกลุ่มเตตร้าอย่าใส่เกลือร่วมเนื่องจากจะทำให้ฤทธิ์ของยาลดลงครับ
สเตรปโตมัยซิน ให้กิน อัตรา 50 -80 มก.ต่อน้ำหนักปลา 1 กก. ต่อวัน ติดต่อกัน 7 วัน

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

ณัฎฐา วิศิษฎ์วิทยากร."ยาต้านจุลชีพกับการป้องกันโรคสัตว์น้ำ".วารสารศูนย์บริการวิชาการ

ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://wiki.infopez.com/index.php/Gu%C3%ADa_de_enfermedades_y_tratamientos

ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://www.petfish.net

ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://badmanstropicalfish.com

ข้อมูลเรื่องโรคจาก http://www.uaex.edu/aquaculture2/FSA/FSA9050.htm

และสุดท้ายข้อมูลด้านยาจากhttp://www.pets-warehouse.com/Fishmed3.htm

ผู้ดูแลหวังว่าท่านจะนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ได้ไม่มากก็น้อย ขอบคุณครับ

webdesign in 20/11/2551 by Timeforest